İlkokulda Değerler Eğitimine Yönelik Çevrimiçi Bir Materyal: "Afacanların Hikâyesi" Animasyonları
İlkokulda Animasyonlarla Değerler Eğitimi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15133588Anahtar Kelimeler:
Afacanların Hikayesi, Animasyon, Değerler Eğitimi, İlkokulÖzet
Günümüzde bireyselleşen yaşam tarzı ve toplumsal yozlaşma sebebiyle okullarda değerler eğitiminin önemi artmıştır. Gelişen multimedya teknolojileriyle birlikte animasyonlar değerler eğitiminde etkili bir şekilde kullanılabilmektedir. Çünkü animasyonlar Bandura’nın sosyal öğrenme teorisi doğrultusunda hem görsel hem de sözel rol model almaya birlikte yer vermektedir. Çizgi animasyon izleyen bir çocuk öne çıkan karakter veya kahramanları kendine rol model almaktadır. Çocuklar video boyunca kendini animasyondaki karakterle özdeşleştirdiği için onun davranışlarını benimseme ve o karaktere özenme eğiliminde olmaktadır. Doküman analizi yöntemiyle yapılan bu nitel çalışmada “Afacanların Hikayesi” adlı YouTube kanalında yayınlanmış ilkokulda değerler eğitimine yönelik 80 animasyon incelenip MEB’in (2024) Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinde belirttiği değerler ve eylemler dikkate alınarak sınıflandırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre değerleri destekleyen 37 animasyon tespit edilmiştir. 20 değerden 5 değer (aile bütünlüğü, estetik, mahremiyet, özgürlük, vatanseverlik) hariç hepsinin bir veya birden fazla animasyon ile eşleştiği bulunmuştur. Ayrıca animasyonlarda verilen mesajların ilgili değere yönelik en az bir veya birden fazla eylemi desteklediği belirlenmiştir. Sonuç olarak incelenen çizgi animasyonların güncel müfredat çerçevesinde değerler eğitimine yönelik alternatif olabilecek kullanışlı ve çevrimiçi bir materyal niteliği taşıdığı söylenebilir. Diğer yandan bu çizgi animasyonların akıllı tahtada ilkokul öğrencilerine izletilmesi değerler eğitimini daha eğlenceli ve etkili kılacağına inanılmaktadır.
Referanslar
Kaynaklar
Acar, İ. ve Çanakcı, A. A. (2020). Din ve değerler eğitimi açısından Majid Majidi’nin filmleri üzerine bir inceleme (“Hz. Muhammed: Allah’ın elçisi” filmi örneği). Turkish Studies - Education, 15(4), 2317-2341.
Alan, Y. (2014). Değerler eğitimi açısından Kur’an kıssaları’nın Türkçe ders kitaplarında kullanılması. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 60-76.
Albayrak, B. M. ve Kartal, A. (2020). Değerler eğitimi bağlamında animasyonlar: Kung Fu Panda 3 filmi incelemesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(2), 268-284.
Aydın, M. Z. ve Akyol, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi. Nobel Yayın Dağıtım.
Baddeley, A. D. (1983). Working memory. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 302(1110), 311-324. https://doi.org/10.1098/rstb.1983.0057
Ballı, M. (2007). İnsanlık ailesinin ortak değerleri. Erguvan Yayınevi.
Bandura, A. (1977). Social learning theory, Prentice-Hall.
Berkowitz M. V. (2011). What works in values education. International Journal of Educational Research, 50, 153–158. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2011.07.003
Cebeci, S. ve Demir, R. (2018). Çizgi filmler çocuklara neyi vaat ediyor?. Diyanet İlmi Dergi, 54(1), 139-170.
Çelik, B. (2019). Animasyon destekli değerler eğitimi programının akademik başarıya, derse ve bilişim değerlerine yönelik tutuma ve kalıcılığa etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
Goodson, I., & Walker, R. (1988). Putting life into educational research. In R. R. Sherman & R.B.Webb (Eds). Qualitative research in education: Focus and methods (ss. 108-122). London: Routledge.
Gutek, G. (2001). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar, Ütopya Yayınevi.
Güden Altmış, Z. ve Altun, M. (2021). Pırıl çizgi filminin değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(38), 5382-5411. https://doi.org/10.26466/opus.752885
Halstead, J. M., & M. J. Taylor (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202. https://doi.org/10.1080/713657146
Hökelekli, H. (2011). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. Timaş Yayınları.
Jonassen, D. H., Howland, J., Marra, R. M., & Howland, J. L. (2008). Meaningful learning with technology. (3rd ed.). In Jonassen D. H. (Ed.), (pp. 5-8). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Kale, N. (2008). “Nasıl bir değerler eğitimi”. Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü Yayın Organı. 9(58),10-17.
Karakuş, N. (2015). Okul öncesi döneme hitap eden tema içerikli çizgi filmlerin değerler eğitimine katkısı yönünden değerlendirilmesi (Niloya Örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 13(30), 251-277.
Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler. Nobel Yayın Dağitim.
Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2014). Ahlak, değerler ve eğitimi. Dem Yayınları.
Kilic, E., & Yesiltas, E. (2021). Effectiveness of values education with animations in social studies teaching, International Online Journal of Educational Sciences, 13(5), 1370-1387. https://doi.org/10.15345/iojes.2021.05.006
Kiral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
Kocaman, K. ve Uslu, R. (2021). Ramazan Tayfa çizgi filminin din ve değerler eğitimi açısından incelenmesi. Talim, 5(2), 128-142. http://dx.doi.org/10.37344/talim.2022.22
Mayer, R. E. (1997). Multimedia learning: Are we asking the right questions? Educational Psychologist, 32(1), 1-19.
Mayer, R. E. (Ed.). (2009). Multimedia learning. The science of learning: Determining how multimedia learning works (pp. 60-67). 2nd Edition. Cambridge: Cambridge University Press.
MEB. (2018). İlkokul programı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
MEB. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (Erdem-Değer-Eylem) Çerçevesi. 20.03.2025 tarihinde
https://tymm.meb.gov.tr/beceriler/erdem-deger-eylem-cercevesi adresinden alındı.
Murat, M., Doğan, Ş. ve Öner, R.E. (2019). “Afacanlar Sınıfı” animasyon filmi ve kök değerler, International Social Sciences Studies Journal, 5(46): 5542-5563. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.1798
Muşmal, H. ve Gürbüz, İ. (2018). “Doküman incelemesi”, Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Nicel, nitel ve karma tasarımlar için bir rehber Ed. Şebnem Aslan, Eğitim Yayınevi Yayınları, Konya.
Paivio, A. (1991). Dual coding theory: Retrospect and current status. Canadian Journal of Psychology, 45(3), 255-287. https://doi.org/10.1037/h0084295
Ramey, K. E., Champion, D. N., Dyer, E. B., Keifert, D. T., Krist, C., Meyerhoff, P., Villanosa, K., & Hilppö, J. (2016). Qualitative analysis of video data: Standards and heuristics. 12th International Conference of the Learning Sciences: Transforming Learning, Empowering Learners (pp. 1033-1040). Singapore: International Society of the Learning Sciences (ICLS). https://doi.dx.org/10.22318/icls2016.163
Şentürk, Ş. ve Keskin, A. (2019). Rafadan Tayfa çizgi filminin milli ve evrensel değerler açısından değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 143-157. https://doi.org/10.17494/ogusbd.548307
Ülken, H. Z. (2001), “Bilgi ve değer”, Ülken Yayınları.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, E. (2021). Çevrimiçi kavram öğretim materyaliyle bütünleştirilen öğretim yöntemlerinin başarı, kalıcılık ve motivasyona etkileri: Gömülü karma desen [Yayınlanmamış doktora tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
Yılmaz, E. ve Karataş, K. (2024). Çoklu öğrenme ortamları. İçinde Y. E. Gül & R. Yeşil (Ed.), Eğitim ve Öğretimde Çağdaş Yaklaşımlar ve Modeller (s. 223-248). Nobel Akademik Yayıncılık.
Yilmaz, E., & Korur, F. (2021). The effects of an online teaching material integrated methods on students‘ science achievement, attitude and retention. International Journal of Technology in Education (IJTE), 4(1), 22-45. https://doi.org/10.46328/ijte.79
Yilmaz, E., & Ozer, S. (2024). An alternative approach to values education in primary school: Islamic based cartoon animations in the light of The Risale-i Nur. The Journal of Risale-i Nur Studies, 7(1), 22-47.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Emre Yılmaz

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.